Otobüs, kamyon ve çekicilerin dizel motorlarında dönüşüm uygulayan Hayat İnovasyon eksi motorları daha verimli ve çevreci hale getiriyor. Ayrıca şirket ağır ticari araçlara çarpışma uyarısı veren radarlar takarak, sürüş güvenliğini de geliştiriyor.
Hayat İnovasyon ve Otomotiv Çözümleri AŞ, Hayat Holding’in alt kuruluşu olan Kastamonu Entegre’nin yüzde yüz sahibi olduğu 2015 yılı başında kurulmuş olan yeni bir şirket. Yaklaşık iki sene süren ön araştırmalar, firma seçimleri ve pazar araştırmaları sonucunda kurulumu gerçekleşen şirket; ileri düzey otomotiv teknolojisi know-how’ı ile dönüştürücü sistemler ve trafik emniyeti alanlarına yoğunlaşıyor.
Hayat İnovasyon Operasyon Direktörü Yücel Kırtman, yakıt tasarrufu ve sürüş güvenliğine katkı sağlayan sistemlerini anlattı ve sorularımızı yanıtladı.
Yürüttüğünüz çalışmalardan bahseder misiniz?
İki ana çalışma alanımız var. Bir tanesi yakıt tüketimi yüksek olan ticari araçların doğal gaz kullanarak dizel kullanımını azaltması veya hiç dizel kullanmaması. Bunun için tek yakıt ve çift yakıt olmak üzere iki adet sistemimiz var. Tek yakıt sisteminde dizel tamamıyla kaldırılıyor araçtan. Çift yakıtta ise bir miktar dizel, çok miktarda da doğal gaz kullanılıyor araçta. Bu CNG veya LNG de olabilir, bütün sistemler bu ikisini de kullanmaya müsait. Fakat dünyada ve Türkiye’de daha fazla CNG kullanılıyor.
Bizim ikinci ürünümüz Transafe bir retrofit sistem. Bu sistemde tampon civarına taktığımız bir radarı var. Şoförün önünde bir uyarı panelimiz ve bir ECU’müz var. ECU’de de radardan gelen, 150 metre önündeki çarpışma ihtimali olan objeleri alıp, hızlarını ve konumlarını tespit edip, herhangi bir çarpışma ihtimalini hesaplayıp bunu şoförün önüne sesli ve görüntülü olarak iletiyor. Bu bir uyarı sistemi, müdahale şu an için yok. Bununla ilgili bir ön çalışmamız var. Altyapısını hazırladık, bir TÜBİTAK projesi olarak AEBS tarafına da başlayacağız.
Bilinen büyük filolarda bunlardan var. Hatta bunları şoförü puanlamak için bile kullanıyorlar. Sistemin arkada bir yazılımı var. Şoförün yaptığı hataları raporluyor. Filo yöneticileri şoförünün nerede hangi riske girdiğini biliyor. Buradaki avantaj riskleri ölçebilme ve raporlayabilme. 2016’dan itibaren bu sistem ticari sıfır araçlarda zorunlu oluyor. Ticari araçlarda, şehirlerarası araçlarda, belirli bir büyüklüğün üzerindeki araçlarda bu sistem zorunlu olacak.
Yaptığınız işe dönüşüm diyebilir miyiz?
Bu bir dönüşüm. Bu bir retrofit sistem. Sıfır ya da kullanılmış araçları, doğal gaz kullanacak şekilde adapte ediyoruz. Tek yakıt yaptığımızda piston, segman, gömlek grubunu komple değiştiriyoruz. Enjektörler çıkartılabiliyor ve buji yerleri açılıyor. Çift yakıtta da genelde eklemeler yapıyoruz. Enjektör grubu ve CNG yakıt deposu ekleniyor. Müşterinin tercihine bağlı olarak çeşitli şekillerde tüpler ekleniyor. Ayrıca her zaman ikinci bir motor kontrol ünitesi (ECU) ekleniyor sisteme.
Bu işlemi kaç yaşındaki araçlara kadar yapabiliyorsunuz?
Tek yakıtta pek fazla bir alt limitimiz yok. Euro normunda olmayan bir araca dahi yapılabilir, çünkü araçtan dizeli kaldırıyorsunuz. Parça ve aksamlarının bulunması yeterli. Ama çift yakıtta araçlar Euro 3 ve üzeri normlarda olmak zorunda. Aracın ECU’sünün olması lazım o da Euro 3’ten itibaren başlıyor. Bu nedenle çift yakıt genelde Euro 3 ve üzeri daha yeni teknoloji araçlara doğru kaymış durumda.
Yakıt tüketimindeki kazanımlar dönüşüm maliyeni karşılıyor mu?
Mazot fiyatlarında son bir buçuk yıldır çok hızlı bir düşüş yaşandı. Bu tabi yatırımın geri dönüş süresini uzatıyor. Senede 50-100 bin km yapan müşterilerin geri dönüş süreleri 2 yıla kadar devrilebiliyor. Çift yakıtta bu süre biraz daha uzayabiliyor. Aracın nerede kullanıldığı, hangi parkurda koştuğu önemli burada. Hedeflenen süreler 1-2 yıl arası. 150 bin km şu günkü mazot fiyatlarında kırılma noktası olarak görülebilir.
Araç dönüşüm geçirdikten sonra çekiş gücünde herhangi bir kayıp yaşanıyor mu?
Doğal gaz daha düşük kaleforik değeri olan bir yakıt. O yüzden ayarlamaları o beygir gücüne, o torka ulaşacak şekilde yapılıyor. Bizim taktığımız motor kontrol üniteleri zaten bunları hesaplıyor. Sizin aracınızın önceki çekiş gücü, torku neyse biz aracı o noktaya kadar getiriyoruz ve bunu elektronik olarak görebiliyoruz zaten. Hatta atölyemizde bir tane dinamometremiz var, onun üzerine çıkıp bunu fiziki olarak da görmemiz mümkün.
Araç dönüşümünden dolayı garantiyle ilgili sorun yaşanıyor mu?
Sıfır olarak yaptımızda Mercedes-Benz OM-457 ve OM 501 ile ilgili ‘garanti bozmaz’ sözümüz var. Bunun nedeni de İngiltere merkezli Hardstaff firması bu ürünü Mercedes-Benz’den akredite etmiş durumda. Yurt dışında veya burada çift yakıtlı bir Mercedes-Benz’i fabrika çıkışında isterseniz üzerine Hardstaff takılı olarak gelir. Aynı firmanın Genesis isimli bir diğer ürünü de Volvo için kabul görmüş durumda. O da Clean Air Power. Bu iki firma artık birleşti. Hardstaff ve Clean Air Power ın servis noktaları bizim tarafımızdan veya bizim burada dönüştürdüğümüz ve yurt dışına çıkan araçlar için kullanılabilir. Almanya’da ve başka birkaç ülkede. Avrupa genelinde Hardstaff’ın distribütör ağı var.
Transist Fuarı’nda ziyaretçilere hangi ürünleri sunuyorsunuz?
Buradaki hedef, toplu taşımada belediye veya özel halk otobüslerinde dönüşüm yapabilmek. Belediyelerin avantajları var. Kendi dolum istasyonları ve altyapıları var. Milyon Euro’lar verip filoyu yenilemektense bunun 10’nda 1’i fiyatına kit temin edip filonuzu doğal gazlıya dönüştürebilirsiniz.
